نقد رویکرد هجویری به حلاج با تأملی در کشف المحجوب

Authors

نفیسه ایرانی

دانشگاه میلاد جعفرپور

دانشگاه

abstract

هجویری در کشف المحجوب بزرگ­زاده­ای دین­ورز، پشمینه­پوشی بی خرقه و صوفی آزاد از رسوم است. داوری­های او درباره مشایخ گذشته و هم روزگارش با تأمل و شناخت همراه است. یکی از این مشایخ، حسین بن منصور حلاج است که به گواهی تاریخ، وابستگان دستگاه خلافت عباسی مخالف او بوده اند. پیروان حلاج در طول تاریخ از مجازات ایمن نبود ه اند. بزرگان تصوف نیز به مقتضای ­زمان، پوشیده و به اشاره در باب او سخن گفته اند. برخی متصوفه مثل سراج طوسی و قشیری با ذکر سخنان حلاج به دنبال راهی برای جلوگیری از حذف کامل او از فهرست مشایخ اهل تصوف بوده اند. عملکرد هجویری تا اندازه­ای ظریف­تر و رندانه­تر است؛ زیرا با ذکر احوال او در باب «فی ذکر ائمتهم من اتباع التابعین»، به مناسبت و احتیاط، دین و اعتقاد او را تأیید می­کند؛ هجویری حتی ذکر نکردن نام حلاج را در کتاب خلاف رسم امانتداری می داند. این پژوهش تأملی در تحلیل نگاه هجویری به حسین بن منصور حلاج بر پایه اشارات او در کشف المحجوب است. با بررسی و تحلیل شواهد، ساختار پژوهش در نه بخش تنظیم شد: سابقه آشنایی هجویری با حلاج، رویکرد هجویری به آرای موافقان و مخالفان حلاج، ارتباط حلاج با مشایخ عصر خود و دلیل رانده شدن حلاج، انگیزه طرح حلاجی دیگر، حلاج و ملامتیه، رد احتمال اعتقاد حلاج به حلول، رد اتهام ساحری و اثبات کرامت حلاج و ناپذیرفتنی­های حلاج.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

رویکرد هجویری به حلاج با تأمل در کشف المحجوب

هجویری در کشف‌المحجوب بزرگ­زاده­ای دین­ورز، پشمینه­پوشی بی‌خرقه و صوفی‌ آزاد از رسوم است. داوری­های او دربارة مشایخ گذشته و هم‌روزگارش با تأمل و شناخت همراه است. یکی از این مشایخ، حسین‌ بن‌ منصور‌ حلاج است که به گواهی تاریخ، وابستگان دستگاه خلافت عباسی مخالف او بوده‌اند. پیروان حلاج در طول تاریخ از مجازات ایمن نبود‌ه‌اند. بزرگان تصوف نیز به مقتضای ­زمان، پوشیده و به اشاره در باب او سخن گفته‌اند...

full text

کشف المحجوب و هجویری

The first part of this paper is the translation of Nicholson's introduction to Kashf Al- Mahjub. This includes Hojviri's biography and his lost works. Then it discusses Hojviri's great work, "Kashf-Al-Mahjub" in detail, referring to his references such as Al-Lom of Sarräj and Risale-i Qosheyriyyih and to some of his manuscripts as well. About the Exceptional part fourteen of the book, Nicholson...

full text

بررسی« ولایت» در کشف المحجوب هجویری

پس از توحید حضرت حق، مهم‌ترین مسأله تصوف اسلامی، مسأله «ولایت» است. هجویری عارف نامدار قرن پنجم، درباره اهمیت ولایت می‌گوید: « بدان که قاعده و اساس طریقت ومعرفت جمله بر ولایت و اثبات آن است».( هجویری، 1389: 317).. هجویری در کتاب کشف المحجوب به گونه‌ای همه جانبه و مستوفی، به موضوعاتی از جمله «ولایت» می ‌پردازد. وی ابتدا «ولی» و «ولایت» را در لغت واصطلاح بررسی نموده سپس با استشهاد به سخنان دیگر ع...

full text

فرقه‌های صوفیه تا روزگار کشف المحجوب هجویری

The first book among early mystical fexts to discuss mystical sects is Hojviri's kashf Al-Mahjub. This work was created in the fifth century (A.H). Hojviri (b. Circa 470) classifies sufis into twelve sects in one part of his work and explains their basic belliefs. The question raised by some readers of this text is whether these sect existed at all at that time. The present paper attempts to ex...

full text

بررسی« ولایت» در کشف المحجوب هجویری

پس از توحید حضرت حق، مهم ترین مسأله تصوف اسلامی، مسأله «ولایت» است. هجویری عارف نامدار قرن پنجم، درباره اهمیت ولایت می گوید: « بدان که قاعده و اساس طریقت ومعرفت جمله بر ولایت و اثبات آن است».( هجویری، 1389: 317).. هجویری در کتاب کشف المحجوب به گونه ای همه جانبه و مستوفی، به موضوعاتی از جمله «ولایت» می پردازد. وی ابتدا «ولی» و «ولایت» را در لغت واصطلاح بررسی نموده سپس با استشهاد به سخنان دیگر عر...

full text

بررسی تأویل اقوال مشایخ در کشف المحجوب هجویری

کشف المحجوب ابوالحسن علی بن عثمان جلّابی هجویری غزنوی، نخستین متن مستقلّ صوفیانه به زبان فارسی، حاوی اطّلاعات ارزشمندی در مسائل مختلف تصوّف است. ازآنجاکه یکی از محوری‌ترین مسائل مطرح در پی‌بردن به نظرگاه‌ها و ترسیم جهان‌نگری و حتّی روان‌شناسی روحی و عرفانی صوفیان، بررسی تأویلات و تفسیرات ایشان از آیات و احادیث و اقوال مشایخ و نیز نحوة تفسیر هستی و پدیده‌های طبیعی است، در این مقاله تلاش شده تا سازکار...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
پژوهش های ادب عرفانی (گوهر گویا)

جلد ۱۰، شماره ۲، صفحات ۱۲۱-۱۳۴

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023